‘Zoon vertrok en liet zijn ouders gedesillusioneerd achter’

Zonder het in de gaten te hebben, zijn ze met hun boerderij in een nieuwe realiteit binnengestapt. Hun zoon zou het bedrijf overnemen, dat was duidelijk. Van jongs af aan liep en deed hij namelijk al mee. Ze hadden er in de loop van de jaren ook op voorgesorteerd: de groei en modernisatie van het ouderlijk bedrijf had plaatsgevonden. Ze dachten zelfs al na over een plek om te gaan wonen na de bedrijfsovername. Maar door een ongelukkige samenloop van omstandigheden bleef er van de goede voornemens niets meer over. Zoon vertrok, de ouders gedesillusioneerd achterlatend.

We gaan aan de slag met het verwerken van de emoties die bij deze situatie horen, maar we kijken vooral ook naar wat de opties voor deze ondernemers en hun bedrijf zijn. Ze vragen zich af: wat is ons perspectief als we nog doorboeren, en voor hoe lang dan? Kunnen we het werk efficiënter en makkelijker maken, en zo ja: hoe dan? Is doorboeren wel de beste keuze? Wat zijn de gevolgen voor ons als we nu al zouden stoppen met boeren? Of gooien we de bedrijfsvoering om: gaan we bijvoorbeeld inkrimpen, extensiveren, of toch biologisch?

Als je geconfronteerd wordt met een nieuwe werkelijkheid, een werkelijkheid die je niet leuk vindt en die haaks staat op je hoop en verwachtingen, moet je van goede huize komen om jezelf weer te richten op hoe je verder kunt. Bij tegenslag zijn veel mensen geneigd eerst in ongeloof te vervallen. Ze vragen zich af: hoe zijn we hier beland? Wat had ik anders moeten doen? Dit kan toch niet? Dan komt vaak de aanklacht of het onderhandelen: als ik nou eens dit, of had ik maar dat. Het vraagt tijd om je neer te leggen bij en een weg te vinden in een nieuwe, soms onverwachte werkelijkheid.

Hoe nu verder?

Op veel boerenbedrijven speelt – net als in het voorbeeld hierboven – de vraag: hoe moet het verder? Het zijn vaak lastige en complexe vraagstukken waar ondernemers zich voor gesteld zien. Hoe verzet je de bakens zo dat je kunt blijven ondernemen? En wat zijn de gevolgen van steeds veranderend overheidsbeleid voor onze situatie? Kan en wil ik zo nog wel doorgaan of zoeken we naar andere mogelijkheden?

Dan komt het aan op je veerkracht: ben je in staat om met veranderingen om te gaan? Kun je terugveren van een tegenslag of veranderende omstandigheden? Kun je weer op het spoor komen, mogelijkheden zien, nieuwe stappen zetten en de regie weer in handen nemen? Voor velen een lastig en intensief proces.

Lef tonen

Ondernemen in de agrarische sector vraagt de wil om door te zetten, lef te tonen, visie te hebben, flexibel te zijn, je aan te kunnen passen en incasseringsvermogen te hebben. Dat is ook waar velen goed in zijn (geworden). Het is een voorbeeld voor andere ondernemers en sectoren. Daarnaast gaat het ook over gewoon hardwerkende mensen, hun gezinnen, families en andere betrokkenen. Het is en blijft mensenwerk. Soms lastig, maar ook mooi mensenwerk, dat vooral.