Fries plan voor compensatie vernatting veengrond

Voor boeren in het Friese veenweidegebied die te maken krijgen met vernatting, is een speciaal compensatieprogramma ontworpen. Gevolgen van peilverhoging worden gecompenseerd met geld of met vervangende grond. Vrijdag is dit plan gepresenteerd. Het is ontwikkeld door Friese overheden in overleg met landbouw- en natuurorganisaties. Financiering moet van het Rijk komen en Brussel moet het nog goedkeuren.

Uitgangspunt is een peilverhoging tot 40 centimeter onder maaiveld. Dat is in sommige gevallen enkele decimeters hoger dan nu. De peilverhoging moet de bodemdaling afremmen en de uitstoot van  CO₂ uit de veengrond verminderen. Het gevolg van waterpeilverhoging is in veel gevallen een lager inkomen, hogere kosten en vermogensverlies. Met al die factoren is rekening gehouden in de zogenoemde CSV (Compensatie Systematiek Veenweiden). Bedoeling is dat het systeem wordt ingezet bij gebiedsplannen, waarbij vrijwillige medewerking het uitgangspunt is. Waar partijen er onderling niet uitkomen, zijn betrokkenen aangewezen op schadecompensatie door het waterschap.

Het systeem is in drie jaar tijd ontwikkeld. Vorig jaar is een soort generale repetitie gehouden in de buurt van Aldeboarn, waar 30 grondgebruikers en 30 eigenaren/verpachters bij betrokken waren. De CSV houdt nadrukkelijk rekening met de verschillende positie van pachters en verpachters, en ook met de bijzondere situatie van erfpachters.

Grote lijn is dat vermogensschade gecompenseerd wordt aan de grondeigenaar en inkomensschade aan de grondgebruiker. Bij erfpacht is een deel van de vermogensschadecompensatie wel voor de gebruiker. Bij eenjarige geliberaliseerde pacht, is er geen inkomensschadevergoeding voor de gebruiker. Er geldt een eigen risico van 2%. Dit wordt gezien als normaal maatschappelijk risico.

Drie soorten schade

Boeren die al via het agrarisch natuur- en landschapsbeheer ANLb een vergoeding krijgen voor hoger waterpeil, krijgen niet dubbel. In deze gevallen wordt de vergoeding vanuit ANLb herzien.

De regeling onderscheidt drie soorten schade. De eerste is vermogensschade als gevolg van waardevermindering van de grond. Ook schade doordat bijvoorbeeld drainage niet goed meer werkt en bijgewerkt moet worden hoort hier bij. Daarnaast is er inkomensschade door verminderde gewasopbrengst.

De derde categorie is bijkomende schade, bijvoorbeeld in het geval van grondruil. Denk aan vergrote rij-afstand naar de geruilde grond, of verandering in waterschapslasten. Alle denkbare financiële gevolgen zijn meegewogen. Denk bijvoorbeeld ook aan een kostenpost extra mestopslag, die nodig kan zijn als door vernatting de percelen in het voorjaar pas later berijdbaar zijn voor de mestuitrijd apparatuur.

Bij grondruil wordt gewerkt met drie kwaliteitsklasses van de grond: goed, gemiddeld en matig. Bij de verrekening van de waarde wordt hier rekening mee gehouden. Voor de verrekening heeft Wageningen UR een speciaal systeem ontworpen.

Lees meer artikelen over bodemgezondheid